मर्मबंधातली माणसं

तलासरी तालुक्याच्या उधवा रस्त्यालगत असलेल्या कासपाडा गावात मधुकर दळवी हे बांबूपासून कलाकुसरीच्या वस्तू बनवतात त्यांची माहिती विनेश  सरांकडून समजली. विनेश सर, मी आणि दिनेश सर त्यांची कलाकुसर पाहण्यासाठी दळवी यांच्या घरी गेलो होतो. कासपाडा आश्रमशाळेच्या समोर एक छोटंसं मातीचं घर आहे. घराच्या बाहेर बाईक लावून आत शिरलो तर दरवाज्याच्या बाहेर मधुकर पेंटर असा फलक लावलेला दिसला. त्यांच्या घरात शिरलो तर दोन्ही भिंतीवर त्यांनी काढलेली चित्र लावलेली होती. जवळपास पन्नासेक चित्र असावीत. ते सगळं पाहून सुखावलो. मधुकर दळवी मधुकर दळवींचा जन्म कासपाड्यातलाच. त्यांचं वय वर्ष त्रेचाळीस. पत्नी आणि दोन मुलं असा त्यांचा परिवार. दोन्ही मुलांचे शिक्षण सुरू आहे. दळवी यांचे शालेय शिक्षण कासपाड्यातच झाले. शिक्षण फारसं नसल्यामुळे नोकरी नाही. शेतीवर उदरनिर्वाह करावा लागायचा. पण स्वतःचा व्यवसाय असावा म्हणून त्यांनी शाळा आणि इमारतीच्या भिंती रंगवण्याचे काम २०१० साली हाती घेतले. दळवींचं अक्षर चांगलं होतं. रंगकाम करत असताना ते थोडंफार ब्रशने लिहिण्याचा प्रयत्न करायचे. आणि तो प्रयत्न यशस्वी व्हायचा. त्यांच्या गावातल...

 २०१७ साली झी मराठी वाहिनीवर 'उंच माझा झोका' पुरस्कार सोहळ्यात जव्हारच्या प्रमिलाताई कोकड यांना टीव्हीवर पाहिलं होतं. त्यानंतर जवळपास चार वर्षांनी(२०२१) सृजन यात्रेच्या निमित्ताने त्यांच्या भेटीचा योग आला. दिव्यांग आणि मतिमंद मुलांसाठी त्यांनी जव्हार येथे 'दिव्य विद्यालय' सुरू केले आहे. प्रमिलाताई मूळच्या ठाण्याच्या. त्यांचे शालेय शिक्षण तेथेच झाले. त्यांचे वडील औदुंबर कोकड हे सार्वजनिक खात्यात नोकरीला असल्यामुळे नोकरीच्या सततच्या बदलींमुळे विविध ठिकाणी जावं लागे. या बदलीमुळे प्रमिलाताईंना ठिकठिकाणचा परिसरही अभ्यासावयास मिळे. प्रमिलाताईंनी पुण्याच्या एस.एन.डी.टी. विद्यापीठातून बी.ए. ची पदवी संपादन केली. राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ व अखिल भारतीय विद्यार्थी परिषदेशी जोडल्या गेल्या असल्यामुळे तेथील संस्कार त्यांच्यावर झाले होते. समाजाशी एकरूप राहणे त्यांना जोडून घेणे आदि बाबी त्या सहजपणे करत. त्यांनी पुण्याच्या टिळक महाविद्यालयातून 'डिफ अँड डम्ब' हा एक वर्षाचा ट्रेनिंग प्रोग्रॅमचा कोर्स पूर्ण केला.(कर्णबधिर मुलांची भाषा शिकण्यासाठीचा तो कोर्स आहे.) सृजन यात्रेकरूंनी द...