मर्मबंधातली माणसं

महाराष्ट्र-गुजरात सीमेलगत असलेल्या दहाड गावात 'समारिटन चिल्ड्रन होम' नावाचे अनाथाश्रम आहे. समारिटन म्हणजे 'चांगल्या सेवेचं घर'. या चांगल्या सेवेची सुरवात मुंबईच्या मारिया स्टेल्ला यांनी केली. आश्रमातील मुलं-मुली त्यांना प्रेमाने अम्मा म्हणतात. अम्मा मुळच्या दक्षिण भारतीय पण त्यांचं बालपण आणि शालेय शिक्षण भांडुप येथेच झालं. अम्माच्या वडिलांनी त्यांच्या कुटुंबाला लहानपणीच सोडून दिलं. त्यामुळे त्यांच्या घरची परिस्थिती अगदी बेताची झाली होती. अम्मा आणि त्यांची मोठी बहीण नगरपालिकेच्या शाळेत शिक्षण घेत होते. कमावता माणूस घरात नसल्याने लहानपणीच जबाबदाऱ्या आल्या होत्या. मोठ्या बहिणीने शिकलं पाहिजे म्हणून अम्माने कामाला जायला हवं असा त्यांच्या आईचा आग्रह असायचा. अम्मा शाळेत हुशार होत्या. शाळेतल्या विविध खेळांत त्या सहभागी होत. त्यांच्या आई म्हणायच्या, मोठी बहीण शिकून स्थिरस्थावर झाली की लहान बहिणीला पुढे नेईल. समारिटन चिल्ड्रन होम  अम्मा वयाच्या बाराव्या वर्षी एका साडीच्या दुकानात कामाला लागल्या. सकाळच्या सत्रात शाळा आणि दुपारी काम असं त्यांचं सुरु असायचं. अम्माच्या चौदाव्या वर्ष...

माणसाला एखाद्या विशेष क्षेत्राची आवड असते. आणि तो त्या क्षेत्राचा समाजासाठी चांगला वापर करून घेत असतो. अशाच एका गृहस्थाशी परिचय झाला. पालघर जिल्ह्याच्या डहाणू तालुक्यातील कासा गावात राहणारे चंद्रकांत घाटाळ. त्यांचे वय पंचेचाळीस वर्ष. त्यांनी शालेय शिक्षण कासा येथे मराठी माध्यमातूनच पूर्ण केले. शालेय शिक्षण घेत असताना चंद्रकांत यांना अवकाश आणि एलीयन्स या विषयांचे प्रचंड आकर्षण होते. त्यांना त्या विषयीचे सतत प्रश्न पडायचे. अवकाश मोहिमेबाबत एखादी बातमी समजली की ते आवर्जून त्याची सखोल माहिती घेत. त्यांनी पालघरच्या सोनोपंत दांडेकर महाविद्यालयातून कला शाखेची पदवी संपादन केली. शिक्षण सुरु असताना नोकरी शोधण्याचा मार्गही सुरुच होता. त्यांनी चेंबूर येथील महाविद्यालयात बी.एडला प्रवेश घेतला. घर दूर असल्यामुळे ते वरळी येथे राहत. शिक्षण सुरु असताना देखील चंद्रकांत यांचे मन अवकाश निरीक्षणात रमायचे. महाविद्यालयातून त्यासंबंधीचे पुस्तक घेऊन वाचन करायचे. चंद्रकांत घाटाळ शिक्षणासाठी मुंबईत स्थिरावल्यामुळे त्यांना आजूबाजूच्या परिसराची चांगल्यापैकी ओळख झाली होती. वरळीला राहत असल्यामुळे नेहरू तारांगण त्...